هدف اساسی حسابداری ثبت وقایع مالی به منظور جلو گیری از فراموش شدن آنچه که اتفاق افتاده و نیز طبقه بندی حسابها به منظور ایجاد امکان استفاده از آن ها در تجزیه و تحلیل و جمع بندی نحوه و نتایج کار میی باشد.
به عنوان مثال وقتی یک تاجر یا بازرگان وقایع مالی مربوط به تجارتخانه خود را در دفاتر مالی ثبت و ضبط می کند صرف نظر از این که میزان موجودی ها، مطالبات و بدهی هایشان به فراموشی سپرده نخواهد شد این امکان را نیز می یابد تا با استفاده از اطلاعات ثبت شده در دفاتر میزان سود و زیان و دارایی ها و بدهی های تجارتخانه اش را محاسبه کند.
وظیفه اصلی واولیه حسابدار، ثبت وقایع مالی به صورت طبقه بندی شده دردفتر حسابداری می باشد.
- تعریف حسابداری
حسابداری سیستمی است که فعالیت های واحد تجاری را اندازه گیری و جمع بندی و تجزیه و تحلیل نموده , حاصل آن را به تصمیم گیرندگان ارائه می نماید.
- تعریف جامع حسابداری
عبارت است از فرایند تشخیص , فن ثبت ، طبقه بندی و تلخیص فعالیت های مالی موسسات در قالب اعداد و ارقام قابل سنجش به پول رایج کشور وتفسیر نتایج حاصل از این اقدامات وارائه گزارش های مربوط به تصمیم گیرندگان می داند.
رویدادهای مالی – رویدادهایی هستند که اثر مالی یا پولی روی منابع شرکت داشته یا دارند و حسابداران فقط ملزم به ثبت این رویدادها هستند.
در تعریف فوق فرایند تشخیص عبارتند از انتخاب آن دسته از رویدادهایی که به عنوان رویداد اقتصادی یا مالی تلقی می شوند و به سازمان یا موسسه ای که برای آن حسابداری می کنیم مربوط می شوند.
پس از تشخیص رویدادهای مالی قدم بعدی اندازه گیری این رویدادها به وسیله یک واحد اندازه گیری یعنی پول است.حسابداری فقط با وقایعی که بتوان آنها را با پول اندازه گیری کرد سرو کار دارد.فرایند گزارشگری یکی ازز مهمترین مراحل یک سیستم حسابداری است. اطلاعات مالی از طریق ارائه یک سری گزارشهای حسابداری در اختیار استفاده کنندگان این اطلاعات قرار می گیرد. معروفترین گزارشهای مالی عبارتند از گزارشهای ترازنامهه و سود و زیان که به آنها صورتهای مالی نهایی گفته می شود.
گزارش های مالی - رایج ترین گزارش های مالی همان صورت های مالی اساسی هستند که شامل موارد زیر می باشند :
- صورت سود وزیان
- صورت حساب سرمایه
- صورت وضعیت مالی یا تراز نامه
- صورت جریان های وجوه نقد
حسابداران می توانند بنا بر نیاز استفاده کنندگان گزارشات مالی دیگری را نیز تهیه و ارائه نمایند که این بستگی به نیاز خاص آن ها دارد .
- اهم رشته های مختلف حسابداری
1- حسابداری مالی یا عمومی(financial accounting):
حسابداری عمومی یا حسابداری مالی که حسابداری بازرگانی نیز نامیده می شود اصول و موازین دفتر داری و حسابداری دوبل را بیان می کند.
2- حسابداری صنعتی((cost accounting:
حسابداری قیمت تمام شده یا حسابداری صنعتی که حسابداری هزینه یا هزینه یابی نیز نامیده می شود در موسسات و کارخانجات تولیدی کاربرد دارد. در این سیستم از روش های محاسبه قیمت تمام شده محصولل یا محصولات تولیدی گفتگو می شود .
3- حسابداری دولتی (governmental accounting):
در این رشته از حسابداری روشهای نگهداری حساب در موسسات دولتی ,شهرداری ها , وزارتخانه ها که منابع مالی آن ها از طریق درج اعتبارات در بودجه سالیانه کل کشور تامین می شود مورد تجزیه و تحلیل وو بررسی قرار می گیرد.
4- حسابداری مالیاتی (tax accounting) :
با استفاده از مقررات مالیاتی کشور، وضعیت مالیاتی موسسه مورد نظر تحت کنترل و بررسی قرار می گیرد.از آنجا که هدف اصلی موسسات خدماتی تجاری و بازرگانی و تولیدی کسب سود است لذا صاحبان و مدیران موسسات بازرگانی می بایست با استفاده از خدمات کارشناسان زبده مالیاتی کوشش نمایند مالیات قانونی و متعلقه را محاسبه و به ارگان ذیربط پرداخت کنند.
5- طراحی و اجرای سیستم های مالی:
در این رشته از حسابداری که به نوبه خود از جدید ترین شاخه های حسابداری است حسابدار طراح سیستم های مالی با توجه به قوانین و مقررات جاری مملکت و رعایت امکانات و نیاز های اطلاعاتی مدیران و صاحبان وو تصمیم گیرندگان موسسات روش های اجرائی مناسب را برای اداره امور مالی و حسابداری مورد نظر طراحی تدوین و پیشنهاد می نماید.
6- حسابرسی (auiditing) :
حسابرسی یا رسیدگی به این معنی است که اقدامات انجام شده که هنگام وقوع در دفتر مالی ثبت شده است مورد بازنگری مجدد قرار گرفته و انطباق اقدامات انجام شده با تصمیمات قبلی صاحبان موسسه و نیز صحت گزارشات مدیران به صاحبان موسسه کنترل می شود.
کاربرد حسابداری :
با توجه به رشد و توسعه کمی و کیفی امور بازرگانی و تولیدی و صنعتی, صاحبان موسسات و تجارتخانه ها و کارخانه ها عملا قادر نخواهند بود تمامی معاملات و داد و ستد های انجام شده را به خاطر بسپارند.
تفاوت دفتر داری و حسابداری:
برخی از افراد حسابداری و دفتر داری را مترادف یکدیگر می دانند چرا که ثبت و نگهداری دفاتر مالی بخشی از عملیات حسابداری بویژه سیستم های دستی حسابداری است. همانگونه که در تعریف حسابداری گفتهه شد مجموعه فرایند تشخیص, اندازه گیری, ثبت, پردازش و گزارشگری و تفسیر و تجزیه و تحلیل اطلاعات راا حسابداری می نامند در حالی که دفتر داری فقط به عملیات دفتر داری را می توان به کمک رایانه ها انجام داد .. به هر حال دفتر داری را کماکان می توان بخشی از کل سیستم حسابداری دانست.
انواع موسسات
نهادهای دولتی و غیر دولتی که در طیف وسیعی از رشته های خدماتی , تجاری و تولیدی فعالیت می کنند اطلاق می شود. طبقه بندی موسسات در هر کشوری با توجه به قوانین تجارت آن کشور نوع مالکیت و اهداف و رشته های مختلف فعالیت موسسات صورت می گیرد.در کشور ما نیز موسسات را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:
1 – طبقه بندی موسسات با توجه به هدف فعالیت
2 – طبقه بندی موسسات با توجه به مالکیت و بخشهای اقتصادی
3 – طبقه بندی موسسات از لحاظ نوع فعالیت
استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری
بطور کلی کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که جهت اتخاذ تصمیمات خود نیاز مند اطلاعات حسابداری هستند استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری را تشکیل می دهند . این افراد را می توان به سه گروه ذینفع ، ذیحق وو ذیعلاقه تقسیم نمود .
-انواع استفاده کنندگان
استفاده کنندگان حسابداری را می توان به گروه عمده زیر تقسیم کرد :
الف. درون سازمانی
ب. برون سازمانی
استفاده کنندگان درون سازمانی شامل مدیریت در لایه های مختلف سازمان است که در انواع تصمیم گیری های خود نیاز مند اطلاعات حسابداری می باشند.
استفاده کنندگان برون سازمانی شامل مالکان و سهامداران ، بانک ها و اعتبار دهندگان،رقبا و مشتریان،محققان و سایر علاقه بندان می باشند.